De esoterische evolutie - 27 

De warmte-ether en de licht-ether

De ontwikkelingsperioden binnen de Aardetijd:

1. Het Polaire tijdperk						7. Het Zevende tijdperk
	2. Het Hyperborese tijdperk				6. Het Zesde tijdperk
		3. Het tijdperk Lemurië		5. Het Na-Atlantische tijdperk
			4. Het tijdperk Atlantis

Het scheppingsproces van het levende

Op de zoektocht naar inzicht in de mysterieuze krachten van de boom des levens, kwamen in de voorgaande hoofdstukken vragen aan de orde als : Wat is leven? (nr. 25) en Waar bevindt zich de oorsprong van het leven of het levende? (nr.26).

In dit hoofdstuk beginnen we met de vraag: Wat houdt het scheppen van leven in ? Ofwel: Hoe kunnen we ons enigszins een beeld vormen van het hoge scheppingsproces dat aan al het levende op Aarde, in de natuur en in de mensheid ten grondslag ligt?

Daarna gaan we in op de eigenschappen van de levenskrachten van de warmte-ether en de licht-ether.

Het esoterische christendom en de antroposofie gaan er van uit dat alles wat op het gebied van het fysiek-materiële, het levende en het zielsmatige of innerlijke in mensen in verschijning treedt, zijn oorsprong heeft in de scheppende activiteit van hoge goddelijk-geestelijke wezens.

Deze hoge scheppende wezens, ook de hemelse of kosmische hiërarchieën genoemd, handelen in opdracht van de nog weer ver boven hen staande goddelijke Triniteit: God de Vader, God de Zoon en God de Heilige Geest.¹⁾ Uit die hoge goddelijke bron komen niet alleen hun scheppende krachten voort, maar ontvangen zij ook, tot op de dag van vandaag, leiding voor hun werk in de voortgaande evolutie van mens en Aarde.

Het devachan

Zoals het voorgaande artikel vertelde doen hoge kosmische scheppende wezens hun scheppend werk vanuit de hogere gebieden van de geestelijke wereld, het devachan.

Het devachan bestaat uit multidimensionale, dus vele dimensies tellende, geestelijke gebieden. Zij doordringen de fysieke aardewereld én elkaar op alle niveaus van het bestaan. Met ons beperkte driedimensionale aardebewustzijn kunnen wij mensen daar eigenlijk nauwelijks een voorstelling van maken.

De 'stoffelijkheid' van deze geestelijke werelden bestaat uit de onvoorstelbaar hoge bewustzijnen of 'gedachten' van deze kosmische scheppende geestelijke wezens en hun goddelijke liefdekrachten. Tezamen vormen zij wat in de esoterie 'de kosmische intelligentie' wordt genoemd. ²⁾

Deze hoge bewustzijnen en daarmee al de gebieden van de hogere geestelijke werelden, worden doortrokken van levende, stralende, geestelijke klanken en oerbeelden. ³⁾

Alles wat in de fysiek-materiële wereld in verschijning treedt, heeft in deze hoge geestelijke gebieden haar geestelijke oorsprong. Zowel op Aarde, als in de kosmos met zijn sterren, planeten en omloopbanen.

Continue dynamiek en voortgang

Ooit, in de oertijd van de Aarde, creëerden de hemelse hiërarchieën stap voor stap de fysiek-materiële wereld met al haar leven en levensvormen, inclusief de lichamelijkheid van de mens. In die zin werken zij in onze tijd nog steeds. Zij onderhouden de schepping en brengen daar waar nodig heelheid en genezing, maar geven ook leiding aan de almaar verdergaande ontwikkelingen die nodig zijn opdat de evolutie van de mensheid haar doel bereikt.

Dat dat zo is kunnen we zien als we kijken naar al de incarnaties die aan onze huidige Aarde-toestand vanaf de Oude Saturnus vooraf zijn gegaan. Maar ook aan de incarnaties die nog zullen volgen en die ooit naar de Vulcanustoestand zullen leiden. Met andere woorden, het werk van de kosmische hiërarchieën kenmerkt zich door een continue dynamiek van scheppende activiteit.

De kwaliteit van de etherwereld

Rudolf Steiner vertelt dat het voor de hoge hiërarchische wezens niet mogelijk was en is, de uiterlijke, fysiek waarneembare vormen in de fysiek-materiële wereld zoals wij die tegenwoordig kennen, te scheppen. Daarvoor staan deze wezens te ver af van de wereld van de fysieke materie. Vandaar dat zij voor hun scheppingwerk op Aarde aangewezen zijn op de hulp van krachten en geestelijke wezens die dat wel kunnen. Die krachten en geestelijke wezens zijn te vinden in de wereld van het etherische, de etherwereld.

Het bijzondere van de etherwereld is dat haar etherische 'stoffelijkheid' een bepaalde kwaliteit bezit waarin enerzijds de krachten van de geest, de scheppende gedachtenkrachten van de kosmische hiërarchieën, tot uitdrukking komen. Maar anderzijds in staat is materiële, fysiek waarneembare vormen te scheppen in de fysieke aardse werkelijkheid. ⁴⁾ Denk aan alles wat ons zichtbaar en ervaarbaar in de levende natuur omringt.

Zo vervult het etherische als het ware een bemiddelende rol tussen de scheppende hogere geestelijke wezens uit het devachan en de aardse fysieke werkelijkheid. Enerzijds reikt zij als wereldether hoog in de hogere geestelijke werelden en wordt daar doordrongen van de scheppende krachten van de geestelijke hiërarchieën in het devachan. Anderzijds dringt zij met haar etherische krachten diep door in de fysieke aardewereld en geeft daar vorm aan alles wat leeft, groeit en ontwikkeling kent.

Helpende kracht in het scheppingswerk

Op deze wijze is de etherwereld niet alleen in staat om vanuit haar levenskrachten tot in het fysieke toe vorm te geven aan dat wat de scheppende hogere hiërarchieën als levende krachten en intenties naar de Aarde laten stromen. Maar houdt deze fysieke vormen anderzijds ook in stand zo lang als dat nodig is. Als oude vormen op Aarde hun tijd hebben gehad trekken de etherkrachten zich daaruit terug. Daardoor laat het levenselement los en vallen de levende vormen en gestalten uiteen en verdwijnen weer. Dat proces zien we optreden in alle verouderings- en sterfprocessen die mensen, dieren en planten, dus alles wat leeft, fysiek doormaken.

Als hun tijd daar is laten de etherkrachten hun fysieke lichamen los en sterven zij.

Naast het stervensproces zien we via de metamorfoserende krachten die eigen zijn aan het etherische, ook weer nieuwe verschijningsvormen tevoorschijn treden. Denk aan het ontspruiten van jonge planten in het voorjaar. En bij mensen die in een nieuw leven geboren worden in een nieuw fysiek lichaam en in een nieuwe incarnatie. Zo gaat het leven verder.

Op deze wijze vervult de etherwereld in het grote scheppingswerk van Aarde en mensheid de essentiële brugfunctie tussen de hogere geestelijke scheppingskrachten uit het devachan en dat wat op Aarde leeft: de mensen, de planten en de dieren. Maar ook tussen het devachan en de Aarde zelf, die op zich ook een levend organisme is.⁵⁾

Dit betekent dat een mens wiens geestesoog geopend is en daardoor toegang heeft tot de etherwereld, in die wereld de machtige scheppende daden van de hoge hiërarchische wezens kan waarnemen die als wereldgedachten wevend werkzaam zijn in de wereldether. ⁶⁾

Samengevat kunnen we zeggen: de hogere hiërarchieën werken vanuit de klinkende oerbeeldenwereld van het devachan via de vormgevende, vormonderhoudende en vormveranderende, metamorfoserende krachten van de etherwereld. En scheppen daarmee leven in de kosmos en op Aarde.

De krachten of substanties, waarmee geschapen wordt

In hun scheppingswerk werken de hoge hiërarchische wezens vanuit vier verschillende soorten geestelijke substanties of krachten en combinaties daarvan. 7) Die substanties zijn:

• vuur of warmte
• licht
• klank
• woord

Het ontstaan van de vier soorten etherkrachten

Zoals verteld zijn de hoge geestelijke wezens met hun scheppende krachten niet in staat rechtstreeks, tot in het fysieke, vormen te scheppen in de wereld van de materie. Daarvoor hebben zij de specifieke, bemiddelende krachten van de etherwereld nodig. Die specifieke etherkrachten moesten de kosmische hiërarchieën echter wel eerst zelf scheppen.

Zo gebeurde het dat zij al vanaf de Oude Saturnustijd uit de bestaande wereldether de verschillende soorten ethers creëerden die het hen mogelijk zouden maken om veel later op Aarde de verschillende natuurrijken als het planten-, dieren- en mensenrijk tevoorschijn te brengen. 8)

Welke zijn die ethers ?

Als eerste ontstond tijdens de Oude Saturnusfase uit de wereldether de oersubstantie van de warmte-ether. Tegelijkertijd scheidden de scheppers uit die oersubstantie de geeststoffelijkheid af van wat later op Aarde het element 'warmte' zou worden.

Tijdens de Oude Zonperiode werd naast de warmte-ether, de licht-ether geschapen. Behalve het latere element warmte ontstond nu ook – in puur geestelijke vorm - de later op Aarde verschijnende elementen lucht en licht.

Tijdens de Oude Maantijd werd naast de warmte-ether en de licht-ether, de klank- of chemische-ether gecreëerd. Dat betekende dat naast de elementen warmte, licht en lucht, het element water tevoorschijn trad.

Toen de Aardeperiode aanbrak creëerden de hiërarchische wezens behalve de warmte-ether, de licht-ether en de klank- of chemische-ether, als vierde geeststoffelijkheid, de levens-ether.

Met dat laatste, de levensether, brachten zij behalve de elementen warmte, licht en water, ook de geeststoffelijkheid van de vaste aardematerie, het minerale element, tevoorschijn. Die aardse substantie moeten wij ons in die begintijd van de Aarde nog niet als vaste materie voorstellen. De vaste materiële vormen ontstonden pas in de Atlantische tijd als gevolg van een proces van toenemende verharding op het gebied van het fysieke. Toen pas werden de verschillende natuurrijken zichtbaar in hun huidige fysiek-aardse verschijningsvormen. Daarvoor bestond nog alleen het geestelijke element van de aardematerie.

Onderstaand overzicht vat het voorgaande samen en voegt de namen van de in die verschillende perioden leidende hiërarchische scheppers toe. 9)

Incarnatie	Leidende hiërarchie	Ethersoort	Element
Saturnus	Tronen, Geesten v.d. Wil	warmte-ether	warmte
Oude Zon	Geesten v.d. Wijsheid	warmte-ether licht-ether	warmte licht/lucht
Oude Maan	Dynameis, Geesten v.d. Beweging	warmte-ether licht-ether klank-ether	warmte licht/lucht water
Aarde	Elohiem, Geesten v.d. Vorm	warmte-ether licht-ether klank-ether levens-ether	warmte licht/lucht water minerale aarde

Met het totstandkomen van bovengenoemde ethersoorten begon op Aarde een ononderbroken scheppingsproces dat tot op de dag van vandaag voortduurt.¹⁰⁾

Want via deze door henzelf gecreëerde vier ethersoorten en de daarin levende geestelijke wezens, konden de kosmische hiërarchieën tot in de fysieke wereld op Aarde en in de kosmos werken. Dat is mogelijk omdat de vier ethersoorten behalve vormgevende krachten ook levenskrachten zijn. Dat wil zeggen, krachten die vanuit de oerbron van stromend leven in het devachan, leven uitstromen in de aardenatuur. Zo konden op alle niveaus de meest grote verscheidenheid aan fysieke bestaansvormen ontstaan. En daarin, door het levenselement, groei en ontwikkeling teweegbrengen.

Voor ons onderwerp, de esoterische evolutie, is het belangrijk deze ethersoorten te leren kennen. Hoe werken zij op Aarde en hoe zijn zij te herkennen?

In dit hoofdstuk komen de eerste twee ethersoorten aan de orde: de warmte-ether en de licht-ether.

De warmte-ether

De warmte-ether is nauw verbonden met het element dat bij hem hoort: de warmte.

De warmte-ether vormt het grensgebied tussen de geestelijke wereld van het etherische en de fysieke aardewereld. Goed beschouwd bestaat hij uit twee verschillende lagen. De ene is de aardse warmte-laag, de andere de kosmische. Zij spelen continu door elkaar heen. ¹¹⁾

In de natuur werkt de warmte-ether zo dat hij wakker maakt en dat wat leeft doet kiemen, ontspruiten, bloeien, rijpen en vruchten of zaden tevoorschijn brengen. Daarmee wordt in een levend wezen: of dat nu een plant, een dier of een mens is, de fysieke ontwikkeling op gang gebracht.

De warmte-ether werkt echter niet alleen in het fysieke element, maar ook in de menselijke ziel. En wel als innerlijke, impulserende kracht die ons hart warm en enthousiast maakt voor wat ons raakt. Daarmee zet hij tot handelen aan. De warmte-ether is verbonden met de wil.

De licht-ether

De licht-ether werkt in de eerste plaats vormgevend in de bij hem horende elementen: de lucht en het licht. Maar hij werkt ook in en door het element van de warmte. Als licht-ether maakt hij zichtbaar wat eerder onzichtbaar was. Beide samen, warmte en licht, ervaren we in de werking van de zon. Daardoor is er licht en leven mogelijk op Aarde.

De licht-ether is een groeikracht die in elk levend wezen werkzaam is. Hij zuigt vanuit de omtrek, vanuit de kosmos, aan dat wat als plant, dier en mens op Aarde leeft en wordend is, en trekt deze omhoog zodat groei plaatsvindt. Zo werkt hij op het fysieke vlak in de groei en strekking van planten. Bij mensen en dieren vooral in het bottenstelsel. Vandaar de relatie tussen licht en vitamine D, dat essentieel is voor de botvorming en de vorming van het skelet.

Net als de warmte-ether werkt de licht-ether ook op het gebied van de ziel, en wel als gevoel en licht in de zin van innerlijke verlichting, inzicht. Vandaar de uitdrukking: 'er ging mij een licht op'. Dat wil zeggen: er werd mij ineens iets duidelijk. Aansluitend ontstaat dan het gevoel: 'dit klopt, dit is waar'. Deze flitsende, lichtbrengende ingevingen die waarheid bevatten 'pak' je in eerste instantie met je gevoel. Dat is mogelijk omdat in ons innerlijk de licht-ether werkt.

Gumbertusbijbel - Het scheppingswerk

Tot zover de eerste twee ethersoorten, de warmte-ether en de licht-ether.

Wie zich meditatief in hun werking verdiept kan zich enigszins een voorstelling maken hoe de kosmische wezens vanuit het devachan via de warmte-ether, ontspruitend en vruchtbrengend leven op Aarde brengen. En hoe deze via de licht-ether, licht scheppen in het aardebestaan en via inspiraties, ingevingen, licht brengen in de zielen van de mensen. Dat laatste is mogelijk, zo zegt Rudolf Steiner, omdat uit het betreffende geestelijke gebied in het devachan niet alleen licht ontspringt, maar door het licht en de licht-ether heen ook hoge spirituele kennis spreekt.

Hoge kennis in de zin van eeuwige waarheden die al vanaf de oertijd ingewijden en geestelijk ontwikkelde mensen geinspireerd heeft. Die diepe waarheden zijn met name afkomstig van de hoogverheven geestelijke wezens van de tweede hiërarchie die de Kyriotetes, de Geesten van de Wijsheid, worden genoemd. ¹²⁾

In het volgende hoofdstuk komen de klank-ether of chemische ether en de levensether of woordether aan de orde, de hogere ethersoorten.

---

Noten

1) Rudolf Steiner, Kosmische hiërarchieën, de evolutie van aarde en mensheid, GA 110, 14 april 1909, blz. 78.

2) Rudolf Steiner, Esoterische Betrachtungen karmischer Zusammenhänge, Dritter Band. GA 237, 8 augustus 1924. In het nederlands: Karmaonderzoek 3.

3) Rudolf Steiner, Theosofie Over de wetenschap van het bovenzinnelijke en het wezen van de mens. GA 9, hoofdstuk Het geestenrijk.

4) Rudolf Steiner, Über die astrale Welt und das Devachan, GA 88, 28 januari l904.

5) zie noot 3. Zie ook Rudolf Steiner, Initiations-Erkenntnis, GA 227, 25 augustus l923.

6) Rudolf Steiner, Die geistigen Hintergründe des Ersten Weltkrieges, GA 174b, 15 maart 1916.

7) zie noot 4.

8) Rudolf Steiner heeft in verschillende voordrachtenseries korte aanwijzingen over de vier ethersoorten gegeven. Zie daarvoor van hem in het nederlands: Het esoterische christendom, Het evangelie naar Lukas en De bijbelse scheppingsgeschiedenis.

In het nederlands verschenen verder van:

Rob Gruben De etherwereld en haar krachten, 2014

Dorian Schmidt Levenskrachten – vormkrachten, 2018

Zie ook de website https://tomvangelder.antrovista.com/de-ethersoorten-19m37.html

Baanbrekend is het werk van dr. Ernst Marti De vier ethers. Over de etherleer van Rudolf Steiner, uitgeverij Pentagon.

9) Zie Rudolf Steiner, De wetenschap van de geheimen der ziel. De kosmische ontwikkeling van de mens. GA 13 en Kosmische hiërarchieën. De evolutie van aarde en mensheid, GA 110.

10) Dr. E. Hagemann, Weltenäther-Elementarwesen-Naturreiche, Texte aus der Geisteswissenschaft Rudolf Steiners, zusammengestellt und bearbeitet. Blz. 36.

11) Rudolf Steiner, Welche Bedeutung hat die okkulte Entwicklung des Menschen für seine Hüllen und sein Selbst? GA 145, 22 maart 1913.

12) zie noot 4.

Op https://anthrowiki.at zijn de pdf's van de genoemde duitstalige GA's gratis te downloaden.

Het grootste deel van de voordrachtenseries (GA's) van Rudolf Steiner is in het Engels vertaald. Deze zijn gratis te downloaden via www.rsarchive.org/lectures/GA